سراج منیر

مقدمه

پیامبر(ص) فرمودند 📖 : "یهود به هفتاد و یک فرقه متفرق شدند، یک فرقه آنان در بهشت و هفتاد فرقه در آتش‌اند، نصارا به هفتاد و دو فرقه تقسیم شدند، هفتاد و یک فرقه از آنان در آتش و یک فرقه در بهشت است. قسم به کسی که جان محمد به دست اوست، امت من به هفتاد و سه فرقه تقسیم می‌شوند، یک فرقه در بهشت و هفتاد و دو فرقه از آنان در آتش‌اند."

فرقه‌های اسلامی با اختلاف‌های عقیدتی زیادی مطابق با پیش‌گویی پیامبر (ص) در وضعیت کنونی دنیای اسلام وجود دارند. بنابراین مطالعه برای شناسایی فرقة صحیح و تعیین آن براساس دلایل منطقی ضروری است. برخی بیان دیدگاه‌های مختلف فرقه‌های مختلف و مقایسه آنها با یکدیگر را عامل تفرقه می‌دانند ولی باید توجه داشت اتحاد دائمی مسلمانان براساس حقیقت و همگرایی به فرقه صحیح میسر است. انتشار عقاید دین اسلام که از وظایف مسلمانان است با ایجاد دیدگاه و تفکر مشترک، عاملی برای تقویت اتحاد جامعه اسلامی می‌شود. بنابراین بیان حقیقت و عمل به آن علاوه بر همبستگی و هماهنگی بین جوامع مختلف، عامل مهمی برای نجات بشریت در دنیا و آخرت است.

ادیان مختلف الگوی عملی برای اجرای دین و هدایت بشر معرفی می‌کنند. پیامبر(ص) براساس آیات قرآن به‌عنوان الگوی نیکو معرفی شده است 📖 و پیامبر(ص) پس از خود الگویی معرفی می‌کند تا دربارۀ موضوعات روزمره جامعه از وی پیروی کنند. جانشین پیامبر(ص) و راهنمای جامعه به علت اهمیت آن باید براساس حقایق و با دلایل کافی شناسایی شود. راهنمای مسلمانان و جانشین پیامبر (ص) بعد از وفات وی یکی از مهم‌ترین علت اختلاف بین فرقه‌های اسلامی است و این مورد اختلاف باید با بیان دلایلی از قرآن و سنت پیامبر (ص) و با استدلال منطقی و بدون تعصب برطرف شود تا عامل مهمی برای ایجاد اتحاد فرقه‌های اسلامی شود.

هدف از این وبگاه ارائه دلایل کافی برای قضاوت درباره شایسته‌ترین فرد برای رهبری جامعه اسلامی بعد از وفات پیامبر است که دلایل بر اساس آیات قرآن و سخنان و عملکرد پیامبر (ص) با استناد به مراجع معتبر و احادیث متواتر ارائه شده است. برای این منظور ابتدا ضرورت تعیین جانشین توسط پیامبر(ص) بیان می‌گردد و بعد دلایلی ارائه می‌شود که معرفی‌کننده شایسته‌ترین فرد به عنوان جانشین پیامبر (ص) است. پس از توضیح اقدامات پیامبر(ص) از بدو نبوت تا لحظۀ وفات برای معرفی جانشین، آیات قرآن درباره معرفی جانشین پیامبر (ص) ارائه می‌شود و دلایل رویگردانی اکثر صحابه از جانشین توضیح داده می‌شود. درصورتی‌که ابهاماتی درباره مطالب این وبگاه وجود داشته باشد می‌توانید موارد ابهام و سوالات خود را در بخش طرح سوال سایت منعکس فرمایید تا توضیحات بیشتر ارائه شود. امید است اطلاعات ارائه‌شده در این سایت، شما را به انتخاب فرقة صحیح راهنمایی کند.

آیا پیامبر(ص) جانشین معرفی کرد؟

چه کسی شایسته‌ترین جانشین بود؟

جانشین پیامبر(ص) بر طبق آیات قرآن، سخن پیامبر(ص) و عقل باید افضل اهل زمانش باشد. دلایل برتری علی(ع) طبق برخی از آیات قرآن عبارتند از:

1. آیۀ ولایت یا اهدای زکات در رکوع (سورۀ مائده، آیۀ 55) 📖 : علاوه بر علمای شیعه، بیش از 50 نفر از علمای اهل سنت شأن نزول آیه را علی(ع) می‌دانند 📖 .
2. آیۀ مودت به خویشاوندان پیامبر(ص) (سورۀ شوری، آیۀ 23) 📖 : پیامبر(ص) منظور این آیه را علی(ع)، فاطمه(س) و دو فرزند آنها معرفی کرد 📖 .
3. آیۀ تطهیر (سورۀ احزاب، آیۀ 33) 📖 : پیامبر(ص) به نقل از عایشه آیه را وقتی خواند که علی(ع)، فاطمه(س) و دو فرزند آنها زیر عبای پیامبر(ص) بودند 📖 .
4. آیۀ لیله مبیت (سورۀ بقره، آیۀ 207) 📖 : این آیه طبق نظر اکثر مفسرین وقتی نازل شد که علی(ع) در شب هجرت در بستر پیامبر(ص) خوابید 📖.
5. آیۀ مباهله (سورۀ آل‌عمران، آیۀ 61) 📖 : مفسران اجماع دارند که مراد از انفسنا علی(ع) است 📖 .

دلایل برتری علی(ع) طبق برخی از روایات عبارتند از:

• پیامبر(ص) بین اصحاب پیمان برادری بست. ابوبکر را برادر عمر، طلحه را برادر زبیر، عثمان را برادر عبدا... بن عوف قرار داد. علی(ع) تنها کسی بود که پیامبر(ص) برادر خود خواند و فرمودند: تو برادر من در دنیا و آخرتی 📖 .
• تولد علی(ع) در داخل کعبه 📖 .
• پیامبر(ص) کفالت علی(ع) را قبول کرد و علی(ع) از کودکی زیر نظر او آموزش یافت.
• علی(ع) و خدیجه(س) قبل از ابلاغ اسلام بر همگان با پیامبر(ص) در مسجد الحرام در ملأعام نماز می‌گزاردند 📖 .
• علی(ع) تنها صحابه‌ای است که در مقابل شی یا شخصی بجز خدا سجده نکرد و به این دلیل است که به او «کرم الله وجهه» می‌گویند.
• اولین کسی بود که به پیامبر(ص) ایمان آورد 📖 .
• محبوب‌ترین خلق نزد خداوند است زیرا روزی پرنده‌ای بریان نزد پیامبر(ص) آوردند و پیامبر(ص) دعا کردند خدایا محبوب‌ترین خلق را به سوی من فرست تا با من از این غذا میل کند. در این هنگام علی(ع) آمد و با پیامبر(ص) غذا را تناول کردند 📖 .
• پیامبر(ص) فرمودند 📖: “من و علی(ع) چهارصد سال قبل از خلقت آدم(ع) نور واحدی بودیم و با خلقت آدم(ع) آن نور به دو قسمت شد”.
• علی (ع) زاهدترین صحابه بودند.📖 .
• شجاع‌ترین صحابه که نمونه‌های آن خوابیدن در بستر پیامبر(ص) در لیله‌المبیت، کشتن نصف کشتگان مشرک جنگ بدر، ثابت قدم در جنگ بدر و حنین، فتح خیبر، قاتل عمر بن عبدود و مرحب یهود است.
• علی (ع) داناترین صحابه بودند که پیامبر(ص) فرمودند 📖 : “اعلم امت بعد از من علی است” و فرمودند: “من شهر علم و علی درب آن است 📖 و هر کس طالب علم باشد باید از درب وارد شود 📖”. پیامبر(ص) به فاطمه(س) فرمودند 📖 : “آیا راضی می‌شوی که تو را به ازدواج کسی درآورم که اولین مسلمان است و علمش از همه بیشتر و حلمش عظیم‌تر است”. عایشه ‌گفت 📖 : “علی اعلم مردم به سنت است”. عمر گفت 📖 : “علی در قضاوت بی‌همتا است”. هرگاه عمر مسئلۀ دشواری داشت می‌گفت خدا کند علی به فریاد ما برسد. ابن حدید در شرح نهج‌البلاغه می‌گوید علی(ع) مرجع همۀ علوم است 📖 .
• علی (ع) بت شکن زمان بودند 📖 .

اقدامات پیامبر(ص) برای تعیین جانشین چیست؟

اقدامات پیامبر(ص) برای معرفی علی (ع) به عنوان جانشین بعد از خود عبارتند از:

1. با قبول کفالت علی(ع) در دوران کودکی، تربیت او را آغاز کردند.
2. علی(ع) را با اسلام آشنا کرد به‌طوری‌که علی(ع) و خدیجه(س) قبل از ابلاغ اسلام بر همگان با پیامبر(ص) در مسجد الحرام در ملأعام نماز می‌گزاردند 📖 .
3. علی(ع) را در هنگام هجرت انتخاب کرد که علاوه بر خوابیدن در بستر وی، امانت‌ها را بدهد و زنان بنی‌هاشم را به مدینه آورد 📖 .
4. علی(ع) را به‌عنوان داماد خود برگزید در صورتی‌که ابوبکر و عمر خواستگار دخترش بودند 📖 .
5. پرچم مسلمانان یا مهاجرین را در اکثر جنگ‌ها به علی(ع) می‌داد 📖 .
6. عقد اخوت پیامبر(ص) فقط با علی(ع) و فرمودند 📖 : “علی برادر من در دنیا و آخرت است”.
7. اجازه دادند علی(ع) در هنگام سحر برای مذاکره نزد او بیاید در‌صورتی‌که هیچ کس این اجازه را نداشت 📖 .
8. پس از نزول آیۀ « اهلت را به نماز امرکن» هر روز صبح هنگام نماز به کنار خانۀ علی(ع) می‌رفت و آیۀ تطهیر را می‌خواند 📖 .
9. بعد از شکست ابوبکر و عمر در جنگ خیبر فرمود پرچم را به کسی می‌دهم که خدا و رسول را دوست دارد و خدا و رسول او را دوست دارند و خداوند او را هرگز خوار نمی‌کند و باز نمی‌گردد تا خدا به دست او فتح برساند. آنگاه علی(ع) را خواست و پرچم را به او داد 📖 .
10. ابوبکر را برای ابلاغ سورۀ برائت مأمور کرد. آنگاه علی(ع) را فرستاد تا سوره را بگیرد و ابلاغ کند. پیامبر(ص) در اعتراض ابوبکر فرمودند خداوند دستور دادند که خود یا کسی که از من است این سوره را ابلاغ کند 📖 .
11. برخی از اصحاب در خانۀ خود را به سوی مسجد باز کرده بودند. پیامبر(ص) دستور داد همۀ درب‌ها بجز درب خانۀ علی(ع) بسته شود 📖 .
12. علی(ع) را در قربانی حجه‌الوداع شریک کرد 📖 .
13. عایشه ‌گفت پیامبر(ص) هنگام وفات خواستند حبیبش را صدا کنند که بیاید. اول ابوبکر و دوم عمر را صدا زدند که پیامبر(ص) با دیدن آنها سر را به زیر افکند. سپس علی(ع) را صدا زدند که پیامبر(ص) او را در کنار خود نشاند و با او نجوا کرد و در حالی که دستان او در دستان علی(ع) بود از دنیا رفتند 📖 . ام سلمه نیز بیان کرد پیامبر(ص) هنگام وفاتش با علی(ع) نجوا می‌کرد و اسراری به او بازگو می‌کرد و در این حال از دنیا رفت📖 .
14. اقدامات پیامبر(ص) در اواخر عمر که عبارتند از:
    • در مراسم عرفات حجه‌الوداع طی خطبه‌ای دوازده امام بعد از خود را معرفی کرد ولی عده‌ای مخالف با شنیدن این سخنان شلوغ کردند و پیامبر(ص) از بیان ادامه موضوع مأیوس شد.
    • در برگشت از حجه‌الوداع در غدیر خم دستور داد سایه‌بان شتران را روی هم بگذارند و خود و علی(ع) بر بالای آن رفتند به‌طوری‌که همگان آنها را می‌دیدند. آنگاه با بالا بردن دست علی(ع) ولایت او را اعلام کرد. منافقان که پیش‌بینی این موضوع را نمی‌کردند نتوانستند عکس‌العملی نشان دهند
    • در بستر بیماری به همگان دستور داد تا با لشکری به فرماندهی اسامه جوان برای مقابله با لشکر روم از مدینه خارج شوند 📖 منافقان که نگران موضوع خلافت بودند از همراهی با لشکر مخالفت کردند. پیامبر(ص) فرماندۀ جوانی انتخاب کرد تا به مردم بفهماند شایستگی افراد به سن بالا نیست و بهانه‌ای با مخالفت با علی(ع) به علت سن کم او نداشته باشند.
    • 4.1 پس از ناامیدی از خروج مردم با لشکر اسامه تصمیم به تهیه وصیت نامه کرد. چند روز قبل از وفات که مردم در حجرۀ پیامبر(ص) بودند فرمودند: « کتابی بیاورید تا در آن چیزی بنویسم که با عمل به آن گمراه نشوید». عمربن خطاب که منظور از گمراه نشدن را تعیین جانشین دانست گفت: «نمی‌خواهد صحیفه بیاورید زیرا پیامبر هذیان می‌گوید. کتاب خدا ما را بس است». منافقان این جمله را تکرار کردند. پیامبر(ص) فرمودند: «از نزد من خارج شوید. سزاوار نیست نزد پیامبر نزاع کنید»📖 . پیامبر(ص) بعد از خروج منافقین بر جانشینی اهل بیت(ع) وصیت کرد 📖 .

حدیث غدیر چیست؟

یکی از مهم‌ترین دلایل امامت و خلافت علی(ع) حدیث غدیر است.حجه‌الوداع تنها حجی بود که پیامبر(ص) بعد از هجرت به مدینه در سال دهم انجام داد. در بازگشت از مکه به مدینه در محلی به نام غدیر خم که از آن راه‌های زیادی منشعب می‌شود. پیامبر(ص) خواستند افراد عبورکرده برگردند و صبر کردند بقیه برسند. در این محل آیۀ ابلاغ 📖 نازل شد :

"اى رسول، آنچه از پروردگارت بر تو نازل شد برسان و اگر انجام ندهی رسالت او را نرساندى و خدا تو را از مردمان حفظ خواهد کرد، خدا كافران را هدایت نمی‌کند ..."

پیامبر(ص) بعد از نماز ظهر بالای مکان مرتفعی رفتند که با جهاز شتر درست کرده بودند. پیامبر(ص) پس از ستایش و گواهی به یگانگی خداوند فرمودند:

"به‌زودی دعوت خدا را اجابت می‌کنم و به سرای باقی خواهم شتافت."

پیامبر (ص) از مردم دربارۀ گواهی آنها نسبت به توحید، نبوت و معاد سوال کردند و مردم پاسخ مثبت دادند. سپس فرمودند:

"من دو چیز گرانبها در میان شما می‌گذارم، کتاب خدا که یک طرف آن در دست خدا و طرف دیگر در دست شماست و آن را محکم بگیرید تا گمراه نشوید، و عترت من است. این دو از هم جدا نمی‌شوند تا در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند."

پیامبر(ص) فرمودند:

"خدا سرپرست من و من سرپرست مومنانم و من سزاوارترم بر شما از خود شما." سپس دست علی(ع) را گرفتند و بلند کردند تا حدی که سفیدی زیر بغل هر دو معلوم شد و فرمودند:

"پس هر که من مولای اویم علی مولای او خواهد بود." پیامبر(ص) دعا کردند

"خدایا دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد، یاران او را یاری فرما و خوارکنندگان او را خوار فرما، او را معیار حق قرار ده."پیامبر(ص) خواستند حاضران به غایبان این پیام را برسانند. قبل از پراکنده‌شدن مردم آیۀ اکمال 📖 نازل شد:

"امروز دين شما را به حد كمال رسانيدم و بر شما نعمتم را تمام كردم و بهترين آيين را كه اسلام است برايتان برگزيدم"

جمعیت از جمله شیخین (ابوبکر و عمر) به علی(ع) تبریک گفتند.

حدیث غدیر راویان زیادی دارد از جمله اصحاب مانند عمربن خطاب 📖 ، عثمان‌بن عفان و زنان پیامبر(ص) مانند ام‌سلمه و عایشه از راویان حدیث غدیر هستند. اسامی 110 نفر از اصحاب پیامبر(ص) و 84 نفر از تابعین در کتب اهل سنت آورده شده است که حدیث غدیر را بیان کردند. تعداد علمای اهل سنت که در قرون مختلف راوی حدیث غدیر است بدین شرح است: 56 نفر قرن دوم، 92 نفر قرن سوم، 43 نفر قرن چهارم، 24 نفر قرن پنجم، 20 نفر قرن ششم، 21 نفر قرن هفتم، 18 نفر قرن هشتم، 16 نفر قرن نهم، 14 نفر قرن دهم، 12 نفر قرن یازدهم، 13 نفر قرن دوازدهم، 12 نفر قرن سیزدهم و 19 نفر قرن چهاردهم 📖 .

پیامبر(ص) پس از سخنرانی به خیمۀ خود رفت و دستور داد علی(ع) در خیمۀ دیگری باشد و از مردم خواست به او و علی(ع) تبریک بگویند. پس از تبریک مردم از همسران خود خواست که به علی(ع) تبریک بگویند. پیامبر(ص) عمامۀ معروف خود به نام «سحاب» را بر سر علی(ع) گذاشت.

حداقل 30 نفر از بزرگان مفسرین و محدثین قرن سوم تا چهاردهم هجری بیان کردند 📖 حارث‌بن‌نعمان پس از اطلاع از حدیث غدیر نزد پیامبر(ص) آمد و گفت: « تو ما را به یگانگی خدا، نبوت خود، نماز، روزه، زکات و حج امر کردی و قبول کردیم. ولی راضی نشدی و پسر عموی خود را بر ما برتری دادی. آیا این مطلب از طرف تو بود یا خدا؟». پیامبر(ص) با سوگند به خدا فرمودند این مطلب از طرف خدا ابلاغ شد. حارث پشت به پیامبر(ص) کرد و به طرف مرکبش رفت درحالی‌که آرزوی عذاب می‌کرد و هنوز به مرکبش نرسیده بود که سنگی از آسمان بر سرش خورد و هلاک شد و آیات اول تا سوم سوره معارج 📖 نازل شد:

"تقاضاکننده‌ای تقاضای عذابی کرد که واقع شد، این عذاب مخصوص کافران است، و هیچ کس نمی‌تواند آن را دفع کند، از سوی خداوند ذی المعارج"

کلمۀ مولا علاوه بر سرپرستی، معنای دوستی می‌دهد و برخی معتقدند منظور ازحدیث غدیر اعلام دوستی با علی(ع) است. دلایل رد این اعتقاد عبارتند از:

• اهمیت موضوع به علت هشدار خداوند به پیامبر(ص) در صورت عدم اعلام مطلب در آیۀ ابلاغ 📖 .
• اهمیت موضوع با اشاره به توحید، نبوت و معاد در اول خطبه
• اهمیت موضوع حدیث با بیان نزدیک‌شدن به آخر عمر پیامبر(ص) در اول خطبه
• نزول آیۀ اکمال 📖 پس از حدیث غدیر.
• بیان جمله سزاواری پیامبر(ص) بر مردم قبل از اعلام ولایت علی(ع).
• تصدیق همه صحابۀ حاضر در غدیر خم به معنای سرپرستی.
• استفاده از کلمۀ مولا به معنای سرپرستی در آیات قرآن.
• تبریک گفتن به پیامبر(ص) پس از حدیث غدیر خم.
• عذاب حارث‌بن‌نعمان.

چرا آیۀ ابلاغ نازل شد؟

خداوند ولایت علی(ع) را طبق آیۀ اهدای زکات در رکوع 📖 اعلام کرد و پیامبر(ص) نگران بود مردم او را تکذیب کنند و از دینشان برگردند. آیۀ ابلاغ 📖 در روز غدیر نازل شد و از پیامبر(ص) خواسته شد برای تکمیل رسالت خود آنچه نازل شده است ابلاغ کند. علمای اهل سنت این موضوع را تأئید می‌کنند. برخی شبهه کردند علت نزول این آیه ترس پیامبر(ص) از اعلام موضع خود درباره یهود بود درصورتی‌که در زمان نزول این آیه یهود شوکتی نداشت و پیامبر(ص) قبلاً آیاتی با خطاب تند دربارۀ یهود ابلاغ کردند📖 .

چرا آیۀ اکمال نازل شد؟

این آیه پس از حدیث غدیر نازل شد زیرا پیامبر(ص) سرپرست مسلمانان را پس از خود معین کرد. علمای اهل سنت این موضوع را تأئید می‌کنند. بخاری حدیثی بیان کرده است که عمربن خطاب روز نزول آیه را در روز عرفۀ حجه‌الوداع اعلام کرد درصورتی‌که این حدیث از راویان غیر معتبر بیان شده است و اگر هم درست باشد سخن از جانب عمر بیان شده است که بی¬طرف نبود و می¬خواست خلافت را غصب کند.

ابن تیمیه سعی کرد عدم ارتباط آیات ابتدایی سوره معارج با عذاب حارث را اثبات کند. شبهات او و پاسخ به این شبهات عبارتند از:

• این آیه در اول سورۀ مکی معارج است و به حدیث غدیر مربوط نیست.
  پاسخ: سوره‌های مکی وجود دارد که اکثر آن در مکه نازل شدند و قسمتی از آن و حتی اول آن در مدینه نازل شده است.
• خداوند با وجود پیامبر(ص) عذاب نمی‌کند.
  پاسخ: خداوند با وجود پیامبر(ص) عذاب عمومی نازل نمی‌کند و مواردی برای عذاب خصوصی است که پس از نفرین پیامبر(ص) نازل شده است.
• این واقعه باید همانند قصۀ اصحاب فیل به‌عنوان معجزه منتشر می‌شد.
  پاسخ: واقعۀ اصحاب فیل برخلاف این واقعه یک حادثۀ همگانی است که خبر آن سریع بین مردم منتشر شد.
• مسلمان عذاب نمی‌شود.
  پاسخ: حارث پیامبر(ص) را دروغ‌گو می‌دانست و مرتد بود.

دلایل مخالف با جانشین پیامبر (ص) چیست؟

برخی از صحابه با جانشینی علی (ع) مخالفت کردند که مهم‌ترین دلایل این مخالفت عبارتند از:

• برخی صحابه تسلیم دستورات دین نبودند و معتقد بودند براساس مصالح می‌توان دستورات را تغییر داد. آنها برخلاف آیات قرآن 📖 پیروی کامل از پیامبر(ص) را ضروری نمی‌دانستند. عمر بن خطاب از صحابه پیامبر بود که با پیامبر(ص) در زمان حیات و بعد از وفات پیامبر(ص) مخالفت کرد. مخالفت عمر با صلح حدیبیه 📖 ، مخالفت با فرماندهی اسامه📖 ، مخالفت برای نوشتن وصیت پیامبر(ص)📖 ، تغییر متن اذان با جایگزینی "الصلاه خیر من النوم"📖 با حذف "حی علی خیر العمل"📖 در اذان صبح ، منع متعه حج 📖 و منع متعه‌النساء 📖 در تاریخ ثبت شده است در صورتی که قرآن کسانی را که بر خلاف قرآن حکم می‌کند کافر می‌داند📖 .
• برخی از قریشیان کراهت داشتند نبوت و خلافت از یک خاندان باشد 📖 اگرچه خداوند خواست اهل پیامبر(ص) برتری یابند و هر گونه پلیدی از وجود آنها را دور کند 📖 .
• برخی صحابه معتقد بودند مردم نمی‌توانند عدالت علی(ع) را تحمل کنند 📖 . این اعتقاد صحیح نیست زیرا برخی از انصار می‌خواستند با علی(ع) بیعت کنند 📖 و خلافت ابوبکر بدون توجه به تحمل مردم و با توسل به زور، تحمیل شد 📖 . انصار درخواست عدالت علی (ع) داشتند زیرا از پیامبر شنیده بودند که بعد از من جور حاکمان را متحمل خواهید شد 📖 .
• برخی از صحابه معتقد بودند علی(ع) برای خلافت سن کمی دارند. این اعتقاد صحیح نیست زیرا پیامبر(ص) در انتخاب اسامه جوان برای فرماندهی سپاه 📖 نشان داد لیاقت افراد به زیادی سن آنها نیست.
• برخی صحابه معتقد بودند اگر علی(ع) خلیفه نشد حتماً خدا نخواسته است. در قرآن بیان شده است اطاعت خدا و پیامبر(ص) متفاوت نیستد 📖و از آنجا که پیامبر (ص) خواستند بعد او علی (ع) جانشین شوند بنابراین خلافت علی (ع) خواست خداوند هم است. از طرفی آیاتی از قرآن وجود دارد که به جانشینی علی(ع) دلالت دارد 📖 .
• برخی از فرزندان کفار که مسلمان شده بودند از علی(ع) کینه داشتند زیرا علی(ع) کسی بود که در جنگ‌های صدر اسلام تعداد زیادی از کفار را به قتل رساند 📖 .
• برخی از صحابه تحمل عدالت علی(ع) را نداشتند و می‌خواستند کسی خلیفه شود که بین مردم تبعیض قائل شود و سهم بیشتری از بیت‌المال به آنها دهد در صورتی‌که این ویژگی را در علی(ع) نمی‌دیدند 📖 .
• برخی از قریشیان با بنی‌هاشم دشمن بودند زیرا پیامبر(ص) و خاندان بنی‌هاشم را عامل قلع و قمع بت‌پرستی و حذف موقعیت آنها می‌دانستند 📖 .

نتیجه‌گیری

مهم‌ترین اختلاف بین فرقه‌های مختلف اسلامی درباره موضوع رهبری جامعه بعد از وفات پیامبر (ص) است. اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین دین الهی این موضوع را بلاتکلیف نگذاشته است و پیامبر (ص) مشابه با کلیه پیامبران در مذاهب مختلف، جانشین خود را تعیین کردند. حضرت محمد (ص) به عنوان پیامبر کامل‌ترین دین الهی، جانشین خود را علی (ع) معرفی نمودند که او را از دوران کودکی تربیت نمودند و علی (ع) اولین مردی بود که اسلام را پذیرفت. پیامبر (ص) در دوران نبوت مهم‌ترین امور را به علی (ع) واگذار می‌کردند تا نشان دهند وی نزدیک‌ترین فرد به او و شایسته‌ترین فرد برای اداره جامعه پس از او است. پیامبر (ص) در خاتمه نبوت و در آخرین حج و برای تکمیل دین اسلام به صورت علنی جانشین خود را به همگان معرفی نمودند و اعلام نمودند هر کس غیر علی (ع) را به عنوان رهبر جامعه پس از او انتخاب نماید گمراه می‌گردد و راه نجات فقط با رهبری علی (ع) است. رهبری علی (ع) در آیات متعددی از قرآن اشاره شده است که بزرگ‌ترین مفسران قرآن بدون هیچ تردید این آیات را به جانشینی علی(ع) اختصاص می‌دهند. اخلاق و رفتار علی (ع) در کل دوران زندگانی بر اساس قرآن و روش پیامبر (ص) بود و هیچ‌گاه مغایر با دستورات اسلام اقدامی نداشته است. منشأ اصلی تفرقه بین مسلمان و مشکلات دنیای اسلام بی‌توجهی به قرآن و سنت پیامبر (ص) است در صورتی که رهبر جامعه پس از وفات پیامبر براساس آیات قرآن و سنت پیامبر (ص) تعیین شده است. در خاتمه به حدیث پیامبر (ص) مجدداً اشاره می‌شود که بیان‌گر وضعیت کنونی جامعه اسلامی است. پیامبر (ص) فرمودند 📖 : یهود به هفتاد و یک فرقه متفرق شدند، یک فرقه آنان در بهشت و هفتاد فرقه در آتش‌اند، نصارا به هفتاد و دو فرقه تقسیم شدند، هفتاد و یک فرقه از آنان در آتش و یک فرقه در بهشت است. قسم به کسی که جان محمد به دست اوست، امت من به هفتاد و سه فرقه تقسیم می‌شوند، یک فرقه در بهشت و هفتاد و دو فرقه از آنان در آتش‌اند.